ULYSSES

ULYSSES

Rex Ithacae et Dulichii insularum, filius Laertae et Anticleae, quamquam non desunt, qui ex Sisypho conceptum velint, qui Anticleae, cum ad Laertae nuptias duceretur, vim dicitur obtulisse. Unde Aiax apud Ovid. l. 13. Met. v. 31. s.

—— Quid sanguine cretus

Sisyphiô, furtisque, et fraude simillimus illi,

Inserit Aeacidis alienae nomina gentis?

Fingitur ab Homero vir multâ praeditus facundiâ, nec minore experientiâ, vafer consiliô, egregius bellô, laborum patientissimus Od. 1. v. 1. s.

Μοῦσά μοι ἔννεπε ἄνδρα πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ

Πλάγχθῃ ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἵκανε,

Πολλῶν δ᾿ ὠνθρώπων ἴδεν ἄςτεα καὶ νόον ἔγνω.

Quos versus ita Latine reddidit Horat. de Arte, v. 141.

Dic mihi Musa virum captae post tempora Troiae,

Qui mores hominum multorum vidit et urbes.

Idem alibi, l. 1. Ep. 2. v. 17. ubi de Homero:

Rursus quid virtus, et quid sapientia possit,

Utile proposuit nobis exemplar Ulyssem:

Qui domitor Troiae multorum providus, urbes

Et mores hominum inspexit, latumque per aequor

Dum sibi, dum sociis reditum parat, aspera multae

Pertulit, adversus rerum immersabilis undis.

Uxorem habuit Penelopen, Icarii filiam, ex qua Telemachum filium suscepit, eamque tantopere adamavit, ut reliquis Graecorum Principibus, ad bellum Troianum, proficiscentibus, ipse insaniam simulaverit, futurum sperans, ut tamquam bello inutilis domi relinqueretur. Iunctis itaque duobus diversi generis animalibus, litus proscindebat, et frugumlocô salem serebat. Palamedem tamen virum prudentissimum latere non potuit, qui, ut technam illius detegeret, aranti illi Telemachum filium in sulco obiecit: quod Ulysses conspicatus, ne filium laederet, aratrum sublevavit. Quô argumentô facile deprehensum est, non veram illam, sed simulatam esse in saniam. Verum de hâc re Ciceronem audire operae pretium fuerit. Sic autem ille l. 3. de Offic. c. 26. Utile videbatur Ulyssi, ut quidam Poetae Tragici voluerunt: nam apud Homerum optimum auctorem, talis de Ulysse nulla suspicio est: sed insimulant eum tragoediae, simulatione insaniae, militiam subtersugere voluisse. Non honestum consilium. At utile (ut aeliquis fortasse dixerit) regnare, et Ithacae vivere otiose cum parentibus, cum uxore, cum filio. At quid auditurum putai fuisse Ulyssem, si in illa simulatione perseverâsset? qui cum maximas res gesserit in bello, tamen haec audivit ab Aiace:

Cuius ipse princeps iurisiurandi fuit,

Quod omnes scitis, solus neglexit fidem.

Furere assimulavit, ne coiret, institit;

Quod ni Palamedis perspicax prudentia

Istius percepit malitiosam audaciam,

Fidei sacratae ius perpetuo falleret.

Pertractus itaque ad Troiam, strenuam, utilissimamque eo in bello Graecis operam navavit. Nam et Achillem, inter Lycomedis Regis filias, virginali habitu latitantem, ad bellum perduxit, et sagittas Herculis a Philoctete impetratas ad Troiam pertulit. Cinerem praeterea Laomedontis, qui super Scaeâ prota Ilii servabatur, clam sustulit, Palladiumque una cum Diomede ex Troie, Caesis custodibus, rapuit. Missus deinde explorator cum eodem Diomede, Rhesum Thraciae Regem, occidit, equosque eiu??? abduxit:

—— —— Priusquam

Pabula gustâssent Troiae, Xanthumque bibissent.

Uti loquitur Virg. l. 1. Aen. v. 476. Erant autem haec omnia in Troianorum fatis, sine quibus eorum urbs expugnari non poterat. Cum Palamede frumentationis cusâgravissimas inimicitias exercuit, quem tandem, per calumniam circumventum, lapidibus obruendum curavit. Occisô Achille, in armorum illius iudicio, Aiaci praelatus est:

—— Fortisque viri tulit arma disertus.

Uti loquitur Ovidius. l. 13. Met. v. 383. Captâ autem Troiâ, Orsilochum Idomenei Cretensis Regis filium obstantem, ne legitima pars praedae sibi divideretur, exortâ rixâ, interemit. Denique Polyxenâ ad Achillis tumulum iugulatâ, atque Astyanacte Herculis filiô e turri praecipitatô, cum navim conscendisset, tamquam in patriam rediturus, gravi exortâ tempestate, primum in Ciconum litus pulsus est. Atque inde ???rsus solvens simili tempestate eiectus in Africam, ad Lothophagorum gentem pervenit, ubi cum socii lotum gustâssent, aegre inde potuerunt avelli. De quo Homerus, Odyss. 1. v. 91.

Οἱ δὲ αἶψ᾿ οἰχόμενοι μίγεν ἀνδράσι Λωτοφάγοισιν,

Οὐ δ᾿ ἄρα Λωτοφάγοι μήδονθ᾿ ἑτάροισιν ὄλεθρον

Η῾μετέροις, ἀλλά σφι δόσαν λωτοῖο πάσαςθαι.

Τῶν δ᾿ ὅςτις λωτοῖο φάγοι μελιηδέα καρπὸν,

Οὐκ ἔτ᾿ ἀπαγγεῖλαι πάλιν ἤθελεν, οὐδὲ νέεςθαι.

Ovid. l. 4. Trist. El. 1. v. 31.

Sic nova Dulichio Lotos gustata palato,

Illo quo nocuit grata sapore fuit.

Idem, l. 4. ex Ponto, Ep. 4. v. 18.

Nec degustanti lotos amara fuit.

Inde rursus vela faciens in Siciliam delatus est, ubi Polyphemi antrum cum duodecim sociis intravit, ex quibus cum Cyclops sex devorâsset, oculum ei eruit praeustô stipite, pellibusque arietum in volutus cum superstitibus antrum evasit. Hinc in Aeoliam navigans ab Aeolo ventos in utrem coactos obtinuit. Verum cum iam Ithacae proximus esset, socii, thesaurum esse credentes, utrem solverunt: quô factô reflantibus ventis denuo in Aeoliam repulsus est, sed ab Aeolo abactus ad Laestrygonas devenit, quos ob immanitatem fugiens, ad Circen pervenit, quae cum exploratores eius in belluas mutâsset, ipse sumptô a Mercurio pharmacô, accessit impavidus, et strictô gladiô eam coegit, ut socios pristinae formae restitueret: quod cum fecisset, eius postea consuetudine usus per totum annum, suscepit ex ea Telegonum filium. Hesiodus vero Agrium et Latinum ex Circe genuisse dicit, v. 1011.

Κιρκη δ᾿ Η᾿ελίου θυγάτηρ Υ῾περιονίδαο,

Γείνατ᾿ Ο᾿δυςςῆος ταλασίφρονος εν φιλότητι

Α῎γριον, ἠδὲ Λατῖνον ἀμύμονά τε κρατερόν τε.

Aegre dein ab ea dimissus ad Oceanum pervenit, unde peractis sacris ad inferos descendit, ibique de Anticlea matre, et Elpenore Tiresia vate multis de rebus certior factus, revertitur ad Circen: et Elpenorem socium, qui nuper inebriatus de scalis deciderat, honorisicâ prosequitur sepulturâ. Post haec, ad insulam Sirenum delatus est, quarum cantus ne audiret, sociisaures cerâ obturavit: se autem ad malum alligari fecit, eâque ratione illarum insidias tutus evasit. Horat. l. 1. Ep. 2. v. 23.

Sirenum voces et Circes pocula nôsti:

Quae si cum sociis stultus cupidusque bibisset,

Sub dominâ meretrice suisset turpis et excors.

Vixisset canis immundus, vel amica luto sus.

Iuvenalis, Sat. 10. v. 148.

—— Nam cum pro me Fortuna rogatur,

Affigit ceras illa de nave petitas,

Quae Siculos cantus essugit remige surdô.

Festus Avienus de Sirenibus, in Epigram. vet. l. 4.

Illectos nautas dulci modulamine vocis

Mergebant avidae fluctibus Ioniis:

Sanguine Sisyphiô generatus magnus Ulysses,

Hâc tutos solâ praestitit arte suos.

Illevit cerâ sociorum callidus aures,

Atque suas vinclis praebuit ipse manus.

Transiltit scopulos, et inhospita litora classis,

Illae praecipites desiluêre fretô.

Inde Scyllam transiens et Charybdim, non sine maximo periculo, in Siciliam venit, ad eadem loca, ubi Phaetusa Solis filia cum duabus sororibus greges patris pascebat, a quibus vim omnem abstineri iussit. Sed ipsô dormiente, socii fame coacti, suadente eriam Eurylochô, plura ex gregibus animalia mactaverunt: quod scelus postea naufragiô luerunt. Homer. Od. a. v. 7. de sociis Ulyssis:

Αὐτῶν γὰρ σφετέρησιν ἀταςθαλίησιν ὄλοντο,

Νἡπιοι, οἱ κατὰ βοῦς Υ῾περίονος Η᾿ελίοιο

Η᾿ςθιον, αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόςτιμον ἦμαρ.

Adeo ut ex omnibus solus sit servatus Ulysses, qui, arreptô navis malô, novem diebus a vento et undis huc illuc agitatus, tandem ad Ogygiam insulam appulsus, a Calypso Nympha susceptus est, septemque annis consuetudine eius usus, Nausithoum, et Nausinoum filios, ut Hesiodo placet, ex ea genuit. Post haec, misertus eius Iuppiter, Mercuriô in Ogygiam missô imperat Deae, ut Ulyssem missum faciat. Confectâ itaque rate Ulysses rursus mari se committit. Verum cum iam Phaeacia in conspectu esset, subito immissa a Neptuno tempessas navem fregit, actumque de eo omnino fuisset, nisi eius miserta Leucothoe tabulam ei suppeditâsset, cui ille innitens, incolumis in Phaeacensium portum adnatavit, ibidemque quod nudus esset, inter frondes sese

occultavit. Verum non multo post a Nausicaa filia Alcinoi repertus, vestes accepit. Deinde Palladis operâ ad Aretem eiusdem Alcinoi coniugem deductus donô navem et socios accepit, qui eum in Ithacam reduxerunt, ubi cum dormientem cum donis deposuissent, tandem excitatus a Pallade, ipsius monitu habitum mendici accepit, eôque modô ad subulcos suos pervenit, apud quos Telemachum quoque vidit. demum ab Eumaeo porcario incognitus domum ducitur, ubi post multas iniurias sibia procis illatas, tandem ab Euryclea nutrice agnitus, arma ex composito cum filio et 2. subulcis, quibus se indicârat, adversus procos sumens, eos ad unum omnes trucidavit, atque sic Penelopem recepit. Porro cum ex oraculo didicisset, se a filio interemptum iri, in locis abditis vivere decrevit. Telegonus autem fil. ex Circe susceptus patrem suum videre cupiens, Ithacam profectus est, ubi cum incognitus a domo patris prohiberetur, ortâ contentione, patrem incognitum spinâ venenosâ Trygonis piscis tranfixit. Mythologiam eius habes apud Nat. Com. l. 9. c. 1. Labores eius breviter descripsit Tibullus, l. 4. ad Messalam, v. 52. s. ubi de Ulysse:

Ille per ignotas audax erraverit urbes,

Qua maris extremis tellus includitur undis.

Nam Ciconumque manus adversis repulit armis;

Non valuit Cyclops coepios avertere cursus:

Cessit et Aetnaeae Neptunius incola rupis

Victa Maronaeo foedatus lumina Baccho.

Vexit et Aeolios placidum per Nerea ventos;

Incultos adiit Laestrygonas, Antiphatenque,

Mobilis Artaciae gelidos quos irrigat unda.

Solum nec doctae verterunt pocula Circes,

Quamvis illa foret Solis genus, apta vel herbis,

Aptaque vel cantu veteres mutare figuras.

Cimmeriôn etiam obscuras accessit ad arces,

Queis numquam candente dies apparuit ortis,

Sive super terras Phoebus, seu curreret infra.

Vidit ut inferno Plutoni subdita regna

Magna Deûm proles levibus discurreret Umbris.

Praeteriitque citâ Sirenum litora puppi.

Illum inter geminae nantem confinia mortis

Nec Scyllae saevo conterruit impetus ore,

Cum canibus rapidas inter freta serperet undas.

Nec violenta suô consumpsit more Charybdis.

Vel si sublimis fluctu consurgeret imô,

Vel si interruptô nudaret gurgite pontum.

Non violata vagi sileantur pascua Solis.

Non amor, et fecunda Atlantidos arva Calypsus,

Finis et errorum misero Phaeacia tellus.

Brevius autem Propertius, l. 3. El. 11. v. 23. hôc pactô,

Postumus alter erit miranda coniuge Ulysses,

Non illi longae tot nocuêre morae.

Castra decem annorum, et Ciconum mons, Ismare, Caipe,

Exustaeque tuae mox, Polypheme, genae.

Et Circae fraudes, lotosque, herbaeque tenaces,

Scyllaque et alternâ scissa Charybdis aqua.

Lampeties Ithacis verubus mugisse iuvencos,

(Paverat hos Phoebo filia Lampetie)

Et thalamum Aeaeae flentis fugisse puellae,

Totque hiemis noctes, totque natâsse dies:

Nigrantesque domos animarum intrâsse silentum,

Sirenum surdo remige adisse lacus,

Et veteres arcus leto renovâsse procorum,

Errorisque sui sic statuisse modum.

Nic. Lloydius. Coeterum Delphinum clypeoin cisum habuit, cum alias aquilae antiquitus Heroum clypeis insculperentur. Scholiastes Aristoph. Ranis, Εἰώθασι γὰρ ζωγραφεῖν εἰς τὰς ἀσπίδας αἰετοὺς. De Ulysse autem Lycophron, Cassandr.

Ε῞να φθαρέντων ἄγγελον λιπὼν φίλον

Δελφινόσημον, κλῶπα φοινικῆς θεᾶς

Uno relicto nuntio sodalibus

Delphinisigne, fure Punicae Deae.

Cuius rei causam exponit ex plutarcho, G. Canterus. Eiusdem vero Ulyssis iconem, in gemma signatoria, quendam prisci aevi Principem virum circumgestâsse, Eustathius, in Homer. auctor est. Idem, cuius cum Aiace de nobilitate contentio apud Nasonem exstat, ut nobilis exprimeretur, pileatus pingi est solitus, quemadmodum et Dioscurorum nobilitatem pileis novimus adumbratam. Pileum enim, ut postea libertatis, ita prius nobilitatis symbolum fuisse, pluribus docet Pierius Valerianus, l. 4. c. de Pileo. An Asciburgii fuerit conditor, quaeritur. Gerte apud Tacitum. de Mor. Germ. c. 3. quosdam legimus opinatos, eum longô errore in hunc Oceanum delatum adisse Germaniae terras Asciburgiumque, quod in ripa Rheni situm hodieque incolitur, ab illo constitutum nominatumque Α᾿σκιπύργιον: Aram quinetiam Ulyssi consecratam, adiecto Laertae Patris nomine, eôdem locô olim repertam etc. Sed, si Homericorum navigiorum, quae aperta erant, forisque carentia, speciem ac figuram consideremus, oi longe reperiemus infirmiora ac humiliora, quam ut Oceani aestum perferre possent: quem tribusanni mensibus vix triremes egregie factae, optimâ materiâ atque opportune caesâ aedificatae, sustinere valent. Dein, quis credat, per Hispanicum, Gallicum, Britannicum Oceanum, eum pervagatum, in Germaniam demum penetrâsse atque aras illic et delubra esse nactum? Cum instructae classis non lembi a pauccis remigibus agitati, id fuisset opus. De Ulyssipone, vulgo Lisboa, Lusitaniae Metropoli, maior veri specie, quam ab Ulysse conditam et nomen arguit, et praeter

Strabonem, praecipuum huius sententiae, invitô Polybiô, tibicinem, l. 3. testatur quoque Solinus Polyhistor, c. 36. Qui et c. 25. de Britannia scribens, inter alia, haec memorat: In quo recessis Ulyssem Calidoniae appulsum, manifestat ara Graecis literis inscripta. Verum, an Ulyssis ist hic exstent monumenta, in dubio est. (Nec enim prorsus extra fidem, ut multos Hercules fuisse remur, ita non unum Ulyssem putare) Homerici quidem extare nulla, Ioh. Brodaeus, Miscellan. l. 3. c. 4. pluribus docet. De Ulysse vero Britannico, quem laudatus modo Solini locusadstruit, haud displiceat Guil. Camdeni coniectura in Britann. aram illam in Ulyssis potius honorem, quam ab ipsomet positam, existimantis. Quod ipsum de ara in Germania eidem consecrata dicere, non fuerit absurdum. Coeterum plura de Ulyssis erroribus dicturo, vellit aurem seneca, Epist. 88. quaeris Ulysses ubi erraverit, potius, quam efficias, ne nos semper erremus? Non vacat audive, utrum inter Italiam et Siciliam iactatus sit, ad extra notum nobis orbem: neque enim potuit in tam angusto error esse tam longus, etc. Vide Matth. Berneggerum, in Taciti Germaniam, Quaest. 10. et Voss. de Idol. l. 1. c. 36.